0 // ELCIBEY // ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR

AVRUPA BİRLİĞİ
6 Avrupa ülkesi Brüksel'de 1951’de Paris antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kurarak ilk somut adımı atmıştır. 1957’de Roma Antlaşması ile adı Avrupa ekonomik topluluğu olmuştur.
[6 kurucu ülke:] 
Hollanda, Almanya, Lüksembourg, İtalya, Fransa, BElçika

Katılım yılı    Sonradan katılan ülkeler
1973    ● İngiltere ● İrlanda ● Danimarka
1981    ● Yunanistan
1986    ● İspanya ● Portekiz
1995    ● Avusturya ●İsveç ●Finlandiya
2004    ● Polonya ● Macaristan ● Litvanya ● Letonya ● Estonya ● Slovakya ● Çek Cumhuriyeti ● Malta ● Slovenya ● Kıbrıs Rum Kesimi
2007    ● Romanya ● Bulgaristan (son üye olan 2 ülke)
2013    ● Hırvatistan (2013 Tem.da 28. üye. olacak)
Aday ülkeler    ● Türkiye ● Makedonya
Grönland aday olduktan sonra birlikten ayrılmıştır.
Norveç AB’ye üye olmayı halkoylamasıyla reddetti.
Kopenhag kriterleri: Aday ülkelerin yerine getirmesi gereken ekonomik ve politik koşullardır.
ERASMUS: Birliğin Üniversiteler arası öğrenci değişim programının adı.
AB nüfusu:497 mil. Almanya(82 mil), Fransa(63 mil), İngiltere(60 mil)
AB’nin en büyük şehri: Londra(12,5 milyon), Paris (11,5 milyon)
Birliğin en çok konuşulan ana dili (1.dili): Almanca’dır(%18). 
2012 yılı AB dönem başkanları:
Danimarka (1 Ocak-1 Tem.) / Kıbrıs Rum Kesimi (1 Tem- 31 Aralık)
Avrupa Konseyi Parlementerler Meclisi başkanı: Mevlüt Çavuşoğlu
TMMM’yi AKPM’de Deniz Baykal temsil ediyor.


Avrupa Birliği Organları
» Avrupa Zirvesi(Liderler Zirvesi) 
 AB konseyi başkanı ülkenin temsilcisi başkanlık eder.
2012 AB liderler zirvesi Brüksel’de yapıldı.
» Avrupa Parlamentosu (Yasama)
 Yasaları ve içişlerini onaylar, komisyonu denetler. Başk: Martin Schulz
» AB Konseyi (Yasama) 
 Yasaları ve içişlerini düzenler, uluslar arası antlaşmaları imzalar.
 Merkezi Strasbourg’tur.
» AB Komisyonu (Yürütme)
 Yasa tasarısı sunar, bütçeyi hazırlar, yürütmeyi denetler.
» Adalet Divanı (Yargı)
 Temel hak ve özgürlüklerin korunmasını sağlar
Avrupa Birliğinin Finansman Kuruluşları
 » Avrupa yatırım bankası          » Ab bütçesi
 » Avrupa parasal işbirliği fonu     » Avrupa sosyal fonu
 » Avrupa bölgesel kalkınma fonu     » Avrupa kalkınma fonu
 » Avrupa garanti ve yönlendirme fonu

1 Ocak 1993'te tek pazara geçmiştir.
1999'da Avrupa Birliği'nde Tek Para (Euro) uygulamasına geçildi. Fiili olarak dolaşıma 2002 yılında girdi. Daha önceki para birimi: ECU 
Euro kullanmayan ülkeler  İngiltere, Danimarka, İsveç
Birliğin para politikasını Avrupa Merkez Bankası belirler. 
Avrupa Merkez Bankası Başkanı  Mario Draghi (Merkezi:Frankfurt)
Birliğin en büyük ortak harcaması %45 ile ‘ortak tarım politikasıdır’

TÜRKİYE-AB İLİŞKİLLERİ
1959    Türkiye, AET'ye ortaklık için başvurdu. 
1963     Türkiye ile AET'yi Gümrük Birliğine götürecek ve tam üyeliği sağ-layacak olan Ortaklık Anlaşması (Ankara Anlaşması) imzalandı.
1964     Türkiye-AET Ankara Anlaşması yürürlüğe girdi.
1982     Avrupa Topluluğu, Türkiye ile ilişkilerini dondurma kararı almıştır.
1987     Türkiye, AT'ye, tam üye olmak üzere müracaat etti.
1996    Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği oluşturuldu.
1999     Türkiye'ye adaylık statüsü tanındı.
2001    AB Bakanlar Konseyi Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesini kabul etti.
2004     Türkiye ile üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde başlatıldı.
    Türkiye’nin AB başmüzakerecisi Egemen Bağış’tır.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM)
51 ülke tarafından 1945 yılında kurulmuştur. Merkezi New York'tadır. 191 üyesi mevcut. Türkiye de üyedir.
Birleşmiş Milletlerin Amaçları: 
● Uluslararası barış ve güvenliği sürdürmek. 
● Ülkeler arasında iyi ilişkileri pekiştirmek. 
● Ekonomik, sosyal, kültürel işbirliğini sağlamak.
● İnsanlık sorunlarının çözümünde, temel hak ve özgürlüklerin geliştiril-mesinde birlikte çalışmak

Birleşmiş Milletlerin temel organları 
1-Genel Kurul: Üye devletlerden oluşur. Her üyenin bir oy hakkı vardır.
Görevleri : 
● Silahsızlanma ve silah denetimi konusunda önerilerde bulunmak. 
● Barış ve güvenliği etkileyecek görüşmeler yapmak, her konuda öneri-lerde bulunmak. 
● Ülkeler arasındaki iyi ilişkileri bozucu sorunların, barışçıl yollarla çözümü için önerilerde bulunmak 
2-Güvenlik Konseyi: Siyasal alanda bir yürütme organıdır. Güvenlik Konseyi'nin 15 üyesi vardır. Bunlardan beşi daimi üyedir. Diğer 10 üye ülke Genel Kurul tarafından iki yıllık dönem için seçilir. Konseyin karar alabil-mesi için 9/15 çoğunluk gerekir.
Görevleri : 
● Barış ve güvenliği korumak. 
● Uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek her türlü çekişmeli durumu soruşturmak ve anlaşma koşullarını önermek. 
● Silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlamak. 
● Barışa karşı tehlike ve saldırıları araştırarak, izlenecek yolu önermek.
● Saldırganlara karşı askeri birlikler kurularak önlemler almak. 
3-Ekonomik ve Sosyal Konsey: Genel kurulca seçilen 54 üyeden oluşur. Görevi BM’nin ekonomik ve sosyal çalışmalarını yürütür ve rapor hazırlar.
Konseyin kendi gözetimi altında çalışan komisyon ve komiteler: ●İnsan hakları komisyonu ●İnsan hakları yüksek komiserliği
4-Uluslararası Adalet Divanı: Birleşmiş Milletler'in yargı orga-nıdır. Ülkeler istedikleri davayı Adalet Divanı'na götürür. 15 yargıçtan oluşur. Merkezi Lahey'dir.
5-Genel Sekreterlik: Ortaya konan program ve politikaları uy-gular. Uluslararası barış ve güvenliği bozucu olaylar konusunda raporlar hazırlayıp Güvenlik Konseyi'ne sunar. 
6- Vesayet Konseyi

  ● BM genel sekreterleri : 1997-2006: Gana (Kofi Annan)
2006-2011-….: Kore Cumhuriyeti (Ban Ki-moon) (5+5)
  ● Birleşmiş milletlerde veto yetkisi olanlar (Kurucu üye)
 (FİRÇA) Fransa, İngiltere, Rusya, Çin, Abd, 
  ● BM’nin resmi dilleri : 
 Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Fransızca

BİRLEŞMİŞ MİLLETLERE BAĞLI KURULUŞLAR
UNESCO    : Birleşmiş milletler eğitim, bilim kültür örgütü
FAO    : Gıda ve tarım örgütü
UNICEF    : Birleşmiş milletler çocuklara yardım fonu
IMF    : Uluslararası para fonu.
ILO    : Uluslararası çalışma örgütü 
UNDP    : Kalkınma Programı
WHO    : Dünya sağlık teşkilatı
WB    : Dünya Bankası
 
IMF (Uluslar arası Para Fonu)
●1945 yılında kurulmuştur. Merkezi Washington'dur.
●IMF'nin en yetkili organı Guvernörler Kuruludur.
●IMF'nin para birimi SDR, Başkanı: Christine Lagarde
●Türkiye IMF'ye 1947 yılında üye olmuştur.
●Türkiyeyi IMF ile ilişiklerde Hazine Müsteşarlığı temsil eder.
DÜNYA BANKASI (WB)
●1945 yılında kurulmuştur. Türkiye 1947 yılında üye olmuştur.
●Temel amacı; gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere mali im-kânları yönlendirerek, gelişmekte olan ülkelerin yaşam standartlarının yükseltilmesini sağlamak.
● Başkanı: Jim Yong Kim (Nisan 2014 de değişecek)
● 2012 IMF-Dünya Bankası Tokyo’da toplanacak. (3 yılda 1)
NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) 
● Avrupa’nın SSCB’ye karşı güvenliği için ABD ile II. Dünya savaşı sonrasında kurduğu savunma amaçlı birliktir.
● Nato’nun 5. maddesi : Üye ülkelere yapılan saldırı tamamına yapılmış sayılır.
● 4 Nisan 1949'da Washington'da 12 devletin imzalamış oldukları ittifak anlaşmasıdır.
• Kurucular: Hollanda, Belçika, Portekiz, ABD, Fransa, İngiltere, İzlanda, İtalya, Lüksembourg, Norveç, Kanada, Danimarka
● 1952 yılında Türkiye ve Yunanistan’la aynı anda üye olmuştur.
● Merkezi Brüksel’dedir. Toplam 28 üyesi vardır.
● Genel sekreteri: Eski Danimarka başkanı Rasmussen’dir.
● Genel sekreter yardımcısı: Hüseyin Diriöz (2010 Tem.)
  ● Türkiye’deki TSK kontrolündeki İncirlik hava üssü Nato’nun bölgesel depo üssüdür. 
  ●  İzmir Hava Üssü ABD hava kuvvetlerine bağlı en eski Nato üssüdür. 
  ●  Kıbrıs’ın Nato üyeliğini Türkiye veto etmiştir.
  ● 2009’da Nato’ya katılan son 2 ülke:Hırvatistan, Arnavutluk.
2012 Mayısta ABD’de(Chicago) toplanmıştır. [KPSS_2012_Lisans Çıkmış soru] Tasarruf amaçlı “Akıllı Savunma” modeli görüşülmüştür. Abdullah Gül katıldı.
G-8 ÜLKELERİ (FAKİRAJİ)
Dünyanın en zengin 8 ülkesi tarafından kurulmuştur. Fransa, Abd, Kanada, İngiltere, Rusya, Almanya, Japonya, İtalya
2012 yılında ABD’de toplandı. Dünya ekonomisini elinde tutan ülke-lerin sıralaması: ABD(%28), Japonya(%10), Almanya (%6), İn-giltere(%5). (ABD, İngiltere ve Almanya aynı zamanda dış borcu en fazla olan ülkelerdir. 
G-20 ÜLKELERİ (Group of 20)
Dünyanın en gelişmiş 19 ekonomisini ve AB’yi kapsayan grubun toplantılarına merkez bankaları Müdürleri ve ekonomi bakanları katılır. Türkiye, ABD, Hindistan, Japonya, Brezilya, Rusya, Almanya, Arjantin, Fransa, Suudi Arabistan, Meksika, Güney Afrika, Birleşik Krallık, Güney Kore, İtalya, Çin, Kanada, Avustralya, Endonezya ve Avrupa Birliği Dönem Başkanı ve Avrupa Merkez Bankası Başkanı.
G-20 Dışişleri bakanları 2012 de Meksikada toplandı. 
Dönem başkanlığı Rusya’dadır. 2015’te Türkiye olacaktır.

D-8 ÜLKELERİ (Gelişmekte Olan Ülkeler Birl.)
Türkiye    İran        Pakistan    Bangladeş
Malezya    Endonezya    Mısır        Nijerya
Bu ülkeler aynı zamanda İKÖ üyesidir. Dönem başkanlığı Pakistandadır. 2013’ten itibaren genel sekreter Seyyid Ali Mu-sevi’dir.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı(Örgütü) (EİT))
Türkiye, İran, Afganistan gibi ülkeler tarafından kurulan ve Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla diğer Türk Devletleri'nin de dahil olduğu ekonomik örgüttür.
EİT’nin 10 üyesi : Afganistan, Pakistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkiye. Ekonomik İşbirliği Örgütü üyesi ülkeler, aynı zamanda İslam Konferansı Örgütü'nün de (İKÖ) üyesidirler.
AGIT (Avrupa güvenlik ve işbirliği teşkilatı-OSCE)
Merkezi: Viyana. 2012 dönem başkanı Eamon Gilmore (İrlanda)
Amaç: Soğuk savaş sonrası ortaya çıkan tehlikelere karşı Avrupayı bölünmüşlükten korumak, işbirliği sağlamak. 35 ku-rucu ülke arasında Türkiye de vardır.
İslam Konferansı Örgütü (İKÖ)
1969’da Fas’ın başkenti Rabat’ta kurulmuştur. İslam ülkelerini tek çatı altında toplamak üzere 57 üyeye sahiptir. BM’de daimi olarak temsil edilir. KKTC, Rusya, Bosna üye değil gözlemcidir. 
Genel sekreteri: Prof. Dr. Eklemeddin İslamoğlu.
Daimi sekreteryası 2005 yılından beri Türkiyededir.
Arap Birliği
1945’te Mısır, Irak, Ürdün, Lübnan, S.Arabistan ve Suriye kur-muştur. Şu an 22 üyesi vardır. Genel sekreter:Amr Musa’dır. Dönem başkanlığı Katar’dadır. Mart 2012’de Bağdatta ‘Arap Zirvesi konferansı’ düzenlenmiştir.
ŞANGHAY İşbirliği Örgütü
Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan.
Sınır bölgelerinde askeri güven yürütmeyi amaçlasa da ABD’ye karşı farklı bir kutup oluşturmak için kurulmuştur. Türkiye Hazi-ran 2012’de ‘diyalog ortağı’ olarak kabul edildi.

BRIC Ülkeleri (Dünya ekonomisinde yükselen ülkeler)
Brezilya, Rusya, Hindistan(İndia), Çin.

OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu)
Petrol rezervlerinin 2/3’ünü elinde bulunduran 13 ülke.
Kurucu ülkeler: S.Arabistan, İran, Kuveyt, Irak, Venezuela. 
2012 dönem başkanlığı Irak’tadır.

OECD 
(Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği veya İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı)
1960’da Paris Sözleşmesiyle kuruldu, Merkezi Paristedir.
Ekonomik ağırlıklı çalışmaların yanı sıra, eğitim, çevre, enerji ve sosyal politikalar da üretmektedir. Avrupa ekonomik işbirliği Örgütünün (OEEC) yerini almıştır. Türkiye kurucu ülkelerdendir.
Türk İşbirliği Konseyi (Türkçe konuşan Ülkeler Zirvesi)
2010 Eylülde İstanbulda örgütlendi. Türkiye, Azerbaycan, Ka-zakistan ve Kırgızistan Konsey üyesi. Türkmenistan sadece Devlet başkanı düzeyinde katıldı üye değil.
Karadeniz Ekonomik işbirliği (KEİ)
1992’de kurulmuştur. 2012 Haziranda İstanbulda Dışişleri se-viyesinde toplantı yapıldı. Dönem başkanı Türkiye.
CICA (Asyada İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı)
Kazakistan’dan sonra 2012 dönem başkanlığı Türkiye’dedir.
Nabucco Projesi : Tem.2009 da Türkiye üzeriden (Rusyaya alternatif olarak) batı ülkelerine doğalgaz taşınması için imza-lanan anlaşmadır.
Türkiye | Avusturya | Macaristan | Bulgaristan | Almanya | Romanya
Güney Akım Projesi : Kafkas doğalgazının Karadeniz altından balkanlara ve Avrupaya sevki için yapılan Rus projesidir.
İmzalayanlar: Rusya, Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, İtalya.
Ottowa Sözleşmesi 1999’da mayınların imhası üretiminin ya-saklanması için 146 ülke(Türkiye dahil) tarafından imzalanmış.
Schengen Anlaşması 1985’te AB ülkelerinde pasaportsuz ula-şım imkanı tanınması için imzalandı. İngiltere ve İrlanda an-laşmaya taraf olmadı. 
Demir İpek Yolu projesi (Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattı)
Avrupa’dan Çin’e demiryoluyla kesintisiz yük taşıması için Bakü’den Kars’a kadar 180 km. demiryolu yapım projesidir. Kasım 2007’de başladı Eylül 2012’de tamamlanacak.
Nükleer Güvenlik Zirvesi Mart 2012’de R.T.Erdoğan’ın da ka-tılımıyla 2. zirve G.Kore’de(Seulde)yapılmıştır.
Kyoto Protokolü Sera etkisine yol açan gazların önlenmesi için petrol kullanımını azaltmayı amaçlar. Türkiye 2009’da katıldı. AB’den sadece Malta ve G.Kıbrıs imzalamadı. 2012’de süresi dolunca yerini BM’nin karbon salınımını önlemek için düzenle-diği Bali konferansına devredecek.